Serbest T4 Nedir? Yüksekliği Ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

T4 Nedir?

T4 (tiroksin) ve T3 (triiyodotironin), tiroid bezinde üretilen hormonlardır. Hipofiz bezinden salgılanan TSH hormonu ile ne kadar üretilecekleri belirlenir.

Bu hormonların aşağıdaki görevleri vardır:

• Vücudumuzun ürettiği ve harcadığı enerji miktarını kontrol ederler.
• Kolesterol seviyesini dengeler.
• Soluk alıp vermeyi düzenler.
• Sinir sistemi fonksiyonlarında görev alır.
• Kalbin sağlıklı çalışmasında rol oynar.
• Kilo kontrolü yapar.
• Beyin gelişiminde aktif rol üstlenir.
• Adet döngüsünü düzenler.

Serbest T4 testi, tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Hipotiroidi (tiroid düşüklüğü) veya hipertiroidi (tiroid fazlalığı) gibi hastalıkların teşhisinde yardımcı olur.

Dolayısıyla, T4 ve T3 seviyeleri normal aralıklarda olmazsa aşağıdaki sorunlar yaşanabilir:

• Taşikardi, çarpıntı gibi kalp sorunları
• Aşırı yorgunluk, aşırı hareketlilik
• Cilt sorunları
• Depresyon
• Uyku sorunları
• Kas sorunları, titremeler
• Aşırı veya yetersiz kilo
• Görme problemleri
• Gelişim geriliği ve diğer metabolik sorunlar
• Kısırlık

Serbest T4 Nedir?

Kan dolaşımındaki çoğu T4 ve T3, proteinlere bağlanır. Az bir yüzdesi ise serbesttir (bağlanmamıştır). Kandaki protein seviyesinden çok fazla etkilenmediği için serbest T4 tahlilleri, T4 tahlillerine kıyasla daha fazla tercih edilebilir.

Bu tahliller aşağıdaki amaçlar için istenebilir:

• Hipertiroidi veya hipotiroidiyi tespit etmek, nedenlerini ortaya çıkarmak
• Farklı tiroid sorunları ihtimal dahilinde ise, ayırıcı tanı koymak
• Hipofiz bezi sorunlarını tespit etmek
• Kadınlarda görülen kısırlığın neden görüldüğünü ortaya koymak
• Tiroid hastalığı tedavilerinin ne kadar etkili olduğunu analiz etmek
• Tiroid kanserine yapılan müdahalelerin yeterli olup olmadığını tespit etmek

Serbest T4’ün Normal Değer Aralığı

Serbest T4’ün normal değer aralığı 0,8 – 2,0 ng/dL’dir (nanogram/desilitre).

Bu aralık farklı laboratuvar sonuçlarında bir miktar oynayabilir. Ya da farklı ölçüm birimleri kullanılıyor olabilir.

Serbest T4 Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Serbest T4 yüksekliği genel anlamda tiroid bezinin aşırı aktif olduğu anlamına gelir.

Aşağıdaki hastalıklar ve etkenler bu sonucu doğurabilir:

• Graves hastalığı
• Üreme hücresi tümörü
• İyot kaynaklı hipertiroidi (tiroid fazlalığı)
• Tiroid bezi iltihabı
• Zehirli guatr
• Gebe karnındaki trofoblast hücrelerde görülen hastalıklar
• Tiroid hormonu ilaçlarının (levotiroksin) aşırı kullanımı

T4’lerin bağlandığı protein miktarının değişmesi, toplam T4 yüksekliğine neden olabilir. Hamilelik, doğum kontrol hapları ve karaciğer hastalıkları toplam T4 yüksekliğine yol açabilir.

Serbest T4 Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Serbest T4 düşüklüğü genel anlamda tiroid bezinin yetersiz çalıştığı anlamına gelir (hipotiroidi).

Aşağıdaki etkenler bu sonucu doğurabilir:

Haşimato hastalığı

Hastalıklar

Gıdasız kalmak, uzun süreli açlıklar

Anabolik steroid, tiroid önleyiciler, amiodoron, lityum gibi bazı ilaçlar

Ortak Değerlendirmeler

TSH, serbest T4 ve serbest T3 değerleri bir arada incelendiğinde aşağıdaki tablodaki yorumlar yapılabilir:

TSH	Serbest T4	Serbest T3	Olası Sağlık Durumu
Yüksek	Normal	Normal	Hafif (gizli) hipotiroidi
Yüksek	Düşük	Düşük Veya Normal	Hipotiroidi
Düşük	Normal	Normal	Hafif (gizli) hipertiroidi
Düşük	Yüksek Veya Normal	Yüksek Veya Normal	Hipertiroidi
Düşük	Düşük Veya Normal	Düşük Veya Normal	Doğrudan tiroidle ilgisi olmayan bir hastalık; hipofiz bezi sorunlarından kaynaklanan hipotiroidi
Normal	Yüksek	Yüksek	Tiroid hormonu direnci (tiroid hormonunu algılayan reseptörlerdeki algılama sorunlarından kaynaklanır, tiroid hormonu fonksiyonunda düşüş yaşanır)

Serbest T4 Düşüklüğü Ve Yüksekliğinin Tedavisi

Tedavide öncelikle T4 seviyesinde dalgalanmaya yol açan hastalık tespit edilir. Hipotiroidi vakalarında sentetik (yapay) tiroid hormonları kullanılabilir. Hipertiroidi vakalarında ise cerrahi müdahale, radyoaktif iyot tedavisi veya tiroid önleyici ilaç tedavisi uygulanabilir.

Adh Hormonu Nedir? Yüksekliği ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Adh Hormonu Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Adh Hormonu Yüksekliğinin Belirtileri

Adh hormonu seviyesi yükselirse, böbreklerin daha fazla su tutmasına yol açar. İhtiyaç duyulan miktardan fazla salgılanan Adh hormonu aşağıdaki sorunlara yol açabilir:

• Kan seyrelir.
• Kandaki sodyum, potasyum ve klorit yoğunluğu düşer, elektrolit dengesizlikleri açığa çıkar.
• Bulantı ve kusma görülebilir.
• Baş ağrısına veya bilinç bulanıklığına neden olabilir.
• Şiddetli vakalar nöbetlere ve komaya yol açabilir.

Adh hormonu (antidiüretik hormon, vazopressin) vücutta tutulan su miktarını kontrol eden bir hormondur. Hipotalamusta üretilir, hipofiz bezinde depolanır ve buradan salgılanır. Adh hormonu yüksekliği veya düşüklüğü başta kan dolaşımı problemleri olmak üzere birçok farklı hastalığa yol açabilir.

Adh Hormonu Yüksekliği Neden Olur?

Aşağıdaki etkenler Adh hormonunun kontrolsüz yükselmesine yol açabilir:

• Şeker hastalığı, kalp, tansiyon veya kanser ilaçları, antidepresanlar
• Barbiturates, desipramine, morphine, nicotine, amitriptyline ve carbamazepine gibi Adh salınımını artıran ilaç tüketimi
• Acetaminophen, metformin, tolbutamide, aspirin, theophylline, ve steroit olmayan iltihap giderici ağrı kesiciler
• (NSAID) gibi Adh etkisini artıran ilaç tüketimi
• Guillain Barre sendromu
• Multipl skleroz
• Epilepsi
• Aküt interminant porfiri
• Kistik fibroz, amfizem, tüberküloz, HIV gibi akciğeri de etkileyen bazı hastalıklar
• Akciğerde, göğüs duvarında, hipotalamusta veya hipofiz bezinde ortaya çıkan hastalıklar
• Adh üreten tümörler(özellikle akciğerde ortaya çıkan bazı türler)
• Bazı kanser türleri; lösemi, lenfoma, akciğer, pankreas, mesane veya beyin kanseri

Adh hormonu ayakta iken, geceleri, stres altında iken veya egzersiz esnasında daha fazla salgılanır. Bu durum çoğu zaman sağlıklı bir tepkidir.

Adh Hormonu Yüksekliği Tedavisi

Tedavide kanın elektrolit dengesini yakalamak için hastaya medikal tuz solüsyonları verilir. Bazı tür idrar söktürücü ilaçlar da önerilecektir. Sıvı alımı sınırlandırılmalıdır. Ancak Adh hormonu yüksekliği ciddi bir hastalıktan kaynaklanıyorsa, bu tedaviler geçici bir çözüm sağlayacaktır. Temelde yatan sorun tedavi edilmelidir.

Adh Hormonu Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Adh Hormonu Düşüklüğünün Belirtileri

Adh hormonu seviyesi düştükçe böbreklerden atılan su miktarı artar. İdrar hacmi artar. İhtiyaç duyulan miktardan az salgılanan Adh hormonu aşağıdaki sorunlara yol açabilir:

• İdrar miktarının artması, idrar renginin açık olması
• Tansiyon düşmesi
• Dehidrasyon (su kaybı)

Adh Hormonu Düşüklüğü Neden Olur?

Aşağıdaki etkenler Adh hormonu yetmezliğine yol açabilir:

• Çok fazla su içmek
• Lityum, fenitoin, etanol gibi Adh salınımını veya etkisini azaltan ilaç tüketimi

Birincil polidipsi: Fiziksel bir ihtiyaç söz konusu olmadığı halde aşırı sıvı tüketimi. Aşağıdaki sorunlardan kaynaklanabilir:

• Kaygı bozuklukları
• Kuru ağız sendromu
• Otoimmun kronik hepatit
• Şizofreni
• Şekersiz diyabet

Hipotalamusun veya hipofiz bezinin hasar görmüş olması. Aşağıdakilerden kaynaklanabilir:

• Cerrahi müdahaleler
• Kafaya şiddetli darbe almak

Ayrıca kişi yaşlandıkça vücudun su tutma kabiliyeti azalır. Adh hormonu, uzanırken veya yüksek tansiyon söz konusu ise daha az salgılanır.

Adh Hormonu Düşüklüğü Tedavisi

İlk önce hastanın su kaybı yaşamaması için bol su ve sıvı tüketmesi istenir. Sonrasında Adh hormonu gibi hareket edecek vasopressin, desmopressin vb. ilaç kullanımı gerekli olabilir.

• Adh yetmezliğinin nedeni kullanılan ilaçlarsa hasta alternatif tedavilere yönlendirilmelidir.
• Hidrokolorotiazit, amilorit gibi diüretikler ya da indomethacin gibi ilaçlar belirtilerin hafiflemesini sağlayabilir.

Aynı Anda Birden Fazla İşi Yapma-Multitasking

Multitasking Üzerine Yapılan Araştırmalar

İlk olarak, multitasking terimi ile neyi kastettiğimizi açıklayalım. Multitasking iki veya daha fazla görevi aynı anda yapmaya çalışmak veya görevler arasında sürekli değişim yapmak şeklinde tanımlanabilir.

Bir dakika durun ve şu an yapmakta olduğunuz şeyleri düşünün. Görünen o ki, bu makaleyi okuyorsunuz ama muhtemelen başka şeyler de yapıyorsunuz. Belki müzik dinliyorsunuz, arkadaşınıza mesaj atıyorsunuz, başka bir sekmede mail’lerinizi kontrol ediyorsunuz veya bilgisayar oyunu oynuyorsunuz.

Eğer birçok şeyi aynı anda yapıyorsanız, pek iyi yaptığınız söylenemez. Muhtemelen bütün bunları dengelemede çok iyi olduğunuzu düşünüyorsunuz. Ama birçok farklı araştırmaya göre, sandığınız kadar multitasking’de iyi değilsiniz.

Geçmişte, multitasking’in verimliliği artırma noktasında iyi bir yol olduğu düşünülürdü. Ama son zamanlardaki araştırmalar bir işten diğerine geçmenin verimliliğe ket vurduğunu gösteriyor. Bir kerede tek göreve odaklananlara göre, aynı anda birçok işi yapmaya çalışanlar dikkat dağıtıcıları kendilerinden uzaklaştırmada başarısızlar. Ayrıca birçok işi bir kerede yapmaya çalışmak bilişsel yeteneği azaltıyor.

Multitasking’in etkisini belirleyebilmek için, psikologlar deneklerden görevleri değiştirmelerini istediler ve sonra değişimle ne kadar zaman kaybedildiğini ölçtüler. Robert Rogers ve Stephen Monsell tarafından gerçekleştirilen bir araştırmada, denekler aynı göreve devam etmek yerine görevleri değiştirmeye başladıklarında yavaşlıyorlardı.

2001 yılında Joshua Rubinstein, Jeffrey Evans ve David Meyer tarafından gerçekleştirilen bir deneyde ise farklı görevler arasında geçiş yapmanın ciddi zaman kaybına neden olduğu, görevler giderek karmaşıklaşıyorsa verimliliğin daha da düştüğü gözlenmiş.

Multitasking Araştırmalarının Anlamı

Multitasking beyinde “mental yürütme fonksiyonları” tarafından yönetilir. Bu yürütme fonksiyonları diğer bilişsel süreçleri kontrol edip, yönetirler. Aynı zamanda görevlerin hangi sırayla yapılacağına, ne zaman ve nasıl yapılacağına karar verirler. Meyer, Evans ve Rubinstein’a göre yürütme kontrolü sürecinde iki aşama vardır. Birinci aşama “hedefi değiştirmek” (başka bir işi yapmaya karar vermek), ikincisi ise “görevi aktifleştirmek” (önceki görevin kurallarından, şimdiki görevin kurallarına geçiş yapmak) olarak adlandırılır.

Bunlar arasında geçiş yapmak, birkaç 10 saniyeye mâl olmakla kalmaz, geçiş yapıldıkça süreler de artar. Bazı durumlarda bu önemsiz gibi görünebilir. Ütü yaparken, televizyon izlemek gibi. Ama eğer güvenlik ve verimin önemli olduğu bir durumdaysanız (trafikte araba sürmek gibi), çok kısa zamanlar bile kritik olabilir.

Multitasking Araştırmaları İçin Pratik Uygulamalar

David Meyer görevler arasında geçiş yaparken mental blokların oluştuğunu ve verimliliğin %40’a kadar düştüğünü söylüyor.

Tabi hangi durumda olduğunuz önemli. Maç izlerken arkdaşınıza mesaj atmanız herhangi bir büyük probleme neden olmayacaktır. Ama araba sürerken, doğru radyoyu bulmaya çalışan bir insan için hayatlara bedel olabilir.

Bir dahaki sefere kendinizi birden fazla işi aynı anda yaparken bulursanız, hızlı bir değerlendirme yapın ve sadece bir işe odaklanmaya çalışın.